Als onderzoeks- en adviesbureau doen wij veel (verplichte) ervarings- of tevredenheidsonderzoeken. Aan tafel bij zorgorganisaties in allerlei verschillende sectoren, of het nu de VVT, de GGZ, ziekenhuizen of jeugdzorg is, horen wij vaak dezelfde opmerking langskomen; “de uitkomsten van zo’n onderzoek kunnen we niks mee”. Voor ons de uitdaging om hier iets aan te doen.
Vaak wordt er bij de term ‘onderzoek’ alleen gedacht aan een evaluatief onderzoek. Onder de noemer ‘meten is weten’ worden een aantal vragenlijsten verspreid en de resultaten opgemaakt in een diarree aan tabellen. Bij sommige onderzoeken worden de resultaten al een stuk leesbaarder gepresenteerd. Maar toch, aan het einde van zo’n onderzoek wordt de vraag gesteld, wat nu? Kunnen we hier beleid op maken?
Het antwoord hierop is meestal niet een volmondig ja. Een onderzoek levert namelijk net zoveel vragen op, als dat het beantwoordt. Een afdeling scoort aanmerkelijk lager dan de rest, hoe kan dat? Enkele mensen geven in de open vragen aan dat de ‘persoonlijke benadering’ zo goed is bevallen, wat bedoelen ze daar precies mee? Men geeft in de CQI aan zich niet altijd veilig te voelen, is dat een fysieke of een sociale onveiligheid?
Heb je dan slecht onderzoek gedaan? Nee, je bent gewoon nog niet klaar. Vragenlijsten zijn geschikt voor het vaststellen van problemen, niet het oplossen ervan. De vaststelling van een probleem is de start van een verbetertraject, niet het einde. Wel biedt het goede input om mee verder te gaan. In een (groeps-)gesprek met de cliënt, patiënt of medewerker kan daarna worden verkend wat deze zouden willen met de uitkomsten. Door vragen te kunnen stellen over hoe de patiënt het dan wél zou willen, door naar voorbeelden te vragen en door patiënten met elkaar te laten brainstormen kom je tot toekomstgerichte antwoorden.
Alleen door retrospectief en prospectief onderzoek te combineren, komt u tot een volledig beeld. Met een vragenlijst meet u de resultaten uit het verleden. In gesprek met de doelgroep toetst u deze resultaten en komt u er achter hoe u hier toekomstgericht mee bezig kunt. Door de uitkomsten van de vragenlijst niet als eindpunt, maar als startpunt te nemen, kunt u van de verplichte vragenlijsten een nuttig traject maken. Bedenk goed welke vragen overblijven en ga in gesprek met de doelgroep. Zo komt er ook uit verplichte vragenlijsten een mooi vervolg.
—
Geschreven door Jochem Hoekstra, adviseur onderzoek bij ZorgfocuZ.
