Blog ZorgfocuZ – Vaste eigen bijdrage Wmo sympathiek, maar voor wie?

Het nieuwe kabinet heeft in haar regeerakkoord het plan opgevat om de eigen bijdrage voor de Wmo middels een abonnementstarief te organiseren. Dit betekent dat iedere cliënt, ongeacht inkomen en zorg die men ontvangt, maximaal 17,50 euro per 4 weken betaalt voor de hulp die men vanuit de Wmo ontvangt. Klinkt sympathiek, maar voor wie is dit sympathiek en wat zijn de gevolgen?

Momenteel bestaan landelijke parameters bij het bepalen van de hoogte van de eigen bijdrage. Personen met een inkomen tot een bepaalde inkomensgrens betalen momenteel maximaal 17,50 euro per 4 weken aan eigen bijdrage.

Als voorbeeld: Een eenpersoonshuishouden (pensioengerechtigd) met een inkomen  tot 17.033 euro betaalt per 4 weken 17,50 euro eigen bijdrage. Vanaf deze inkomensgrens wordt de maximale eigen bijdrage verhoogd met een bepaald percentage (het marginaal tarief). Het marginaal tarief is het percentage dat bepaalt hoe snel de maximale periodebijdrage stijgt naarmate het inkomen omhoog gaat (in 2017 is dit 12,5 procent). Bij een inkomen van 30.000 euro is de maximale eigen bijdrage 142,18 euro per 4 weken. Bij 60.000 euro is dit maximaal 430,64 euro per 4 weken. De eigen bijdrage stijgt dus naar mate het inkomen toeneemt.

Hier zitten uiteraard regels aan verbonden. Zo mag de eigen bijdrage nooit hoger zijn dan de kostprijs van de voorziening en mag het marginaal tarief nooit meer dan 12,5 procent zijn. In de nieuwe situatie betalen deze verschillende cliënten allemaal maximaal 17,50 euro per 4 weken. Meerpersoonshuishoudens onder de AOW-gerechtigde leeftijd met een verzamelinkomen lager dan 35.000 euro betalen op dit moment geen eigen bijdrage, in de nieuwe regeling zullen zij ook 17,50 euro aan eigen bijdrage moeten betalen.

 Lagere lasten

De belangrijkste reden voor deze maatregel lijkt een vermindering van administratieve lasten en duidelijkheid voor cliënten te zijn. Als de eigen bijdrage voor iedere cliënt gelijk is, hoeven er immers geen berekeningen gemaakt te worden op basis van inkomen en huishoudenssamenstelling. Op termijn kan de gemeente daardoor dus ook zelf de eigen bijdrage innen en hoeft het CAK hier niet meer tussen te zitten. Vermindering van administratie en meer duidelijkheid vooraf voor de cliënten zijn een verbetering ten opzichte van de huidige situatie.

Tot nu toe klinken de plannen heel sympathiek. Maar voor wie zijn de plannen eigenlijk sympathiek? Om die vraag te beantwoorden gaan we eens terug naar de redenen waarom een eigen bijdrage wordt gevraagd. De belangrijkste redenen hiervan zijn het betaalbaar maken van zorg en het kostenbewust maken van de zorg.

Betaalbaarheid

Allereerst het betaalbaar maken van de zorg. Het terugbrengen van de maximale eigen bijdrage tot 17,50 euro levert (ten opzichte van de huidige situatie) vooral voor cliënten met wat hogere inkomens een voordeel op. Zij zullen dan immers veel minder eigen bijdrage hoeven te betalen.

Verder hoef je geen rekenwonder te zijn om vast te kunnen stellen dat deze ingreep bij gemeenten zorgt voor een enorme afname aan inkomsten van de eigen bijdrage. Het CPB heeft doorgerekend dat deze wegvallende inkomsten uitkomen op 290 miljoen euro.

De helft van deze wegvallende inkomsten zullen door gemeenten moeten worden opgehoest. Het is nog de vraag waar gemeenten dit bedrag vandaan dienen te halen. De VNG verwacht daarbij dat de verlaging van de eigen bijdrage leidt tot een toename in de vraag naar voorzieningen, dus een toename in de kosten voor gemeenten.

Deze mogelijke extra kosten zijn in de doorrekening van het CPB niet meegenomen. In hoeverre de hoogte van de eigen bijdrage invloed heeft op het gebruik van de Wmo-hulp en hoe gebruikers van Wmo-hulp aankijken tegen de hoogte van de eigen bijdrage ga ik in een volgend blog nader op in.

Kostenbewust

Het andere argument om een eigen bijdrage in te voeren is het kostenbewust maken van zorggebruik. Een eigen bijdrage maakt mensen bewust dat zorg geld kost. Cliënten kunnen de afweging maken of het ‘waard’ is om voor een bepaald bedrag bijvoorbeeld huishoudelijke hulp af te nemen.

De nieuwe maatregel verlaagt de drempel enkel voor inkomens vanaf de minimale inkomensgrens. Het is nog maar de vraag of een eigen bijdrage van maximaal 17,50 euro bij hogere inkomens zorgt voor kostenbewustwording en tot een serieuze afweging leidt of hulp ook daadwerkelijk nodig is.

Het is goed dat het nieuwe kabinet kijkt naar mogelijk aanpassingen van de eigen bijdrage. De stijging naar inkomen is fors en bepaalde groepen worden daarin mogelijk onevenredig zwaar belast. De voorgenomen maatregel lijkt echter een dure oplossing, die afdoet aan het idee van eigen bijdrage. Het zal de zorg niet betaalbaarder maken en maakt cliënten niet bewuster van hun zorggebruik. De huidige ingreep levert vooral financieel voordeel op voor Wmo-gebruikers met een hoger inkomen.